Het afgelopen jaar volgen de rapporten van het International panel on climate change (IPCC) elkaar in rap tempo op. De één met een nog dringender boodschap dan de ander. Versnelde opwarming, versnelde ijssmelting op de polen, versnelde zeespiegelstijging en ga zo maar door. Ook wij leveren een bijdrage aan een meer klimaatbestendige wereld.
Onze klimaatagenda
In 2018 is de klimaatagenda vastgesteld. In de klimaatagenda hebben we volgende doelen geformuleerd:
- We zijn zelf energieneutraal in 2025 door duurzame energieopwekking.
- We zijn zelf klimaatneutraal in 2030 door het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen.
- We helpen waar mogelijk anderen om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen (faciliteren).
- Door het uitvoeren van onze eigen projecten, dragen we bij aan een klimaatbestendig Fryslân in 2050. Als klimaatpartner faciliteren en stimuleren we klimaatbestendige ruimtelijke ontwikkelingen.
- We kopen maatschappelijk verantwoord in en staan voor circulair opdrachtgeverschap. Onder meer met behulp van de aanpak duurzame grond-, weg- en waterbouw en de CO2-prestatieladder.
Ad1. Duurzame energieopwekking
Met duurzame energieopwekking (zonnepanelen en biogas uit zuiveringsslib) voorzien we voor circa tweederde deel in onze energiebehoefte. Uiterlijk in 2022 bepalen we de maatregelen om in 2025 alle energie duurzaam op te wekken. In 2020 ontwikkelen we daarvoor een maatregelenpakket.
Ad2. Terugdringen van broeikasgassen
We gebruiken fossiele brandstoffen voor ons werk. En bij de waterzuivering komen broeikasgassen vrij. We dringen deze terug door maximaal samen te werken met andere overheden en (innovatieve) bedrijven. En door gebruik te maken van mogelijkheden bij aanbestedingen en vervangingsinvesteringen.
Een paar voorbeelden van wat we in 2021 doen:
- Methaan en lachgas die vrijkomen op onze rioolwaterzuiveringen vormen een aanzienlijk aandeel van onze CO2-uitstoot. In 2020 zijn we op een aantal zuiveringen gestart met het onderzoek hiernaar. In 2021 continueren we dit onderzoek op andere zuiveringen, om op basis daarvan te bepalen hoe we dit terug kunnen dringen.
- Voor vervangingsinvesteringen en aanbestedingen stellen we als voorwaarde dat deze moeten bijdragen aan het CO2-neutraal worden van onze organisatie.
Ad 3. We faciliteren maatregelen van anderen
We denken niet alleen aan onze eigen maatregelen. We faciliteren, waar mogelijk, de maatregelen van anderen. Een paar voorbeelden:
- We werken mee in de regionale energietransitie en stellen onze assets (bezittingen) beschikbaar voor initiatieven op het gebied van verduurzaming.
- Door onze deelname aan het project ‘Warm Heeg’ agenderen en stimuleren wij het gebruik van aquathermie als warmtebron.
- Wij nemen deel aan het veenweideprogramma. Hierin staat het terugdringen van CO2-uitstoot hoog op de agenda.
Ad 4. We zijn klimaatpartner
Onze strategie is uitgewerkt in documenten als het veiligheidsplan, toekomstbestendig waterbeheer en de boezemvisie. Die vormen de basis voor het werken aan onze opgaven voor primaire keringen, boezem, deelsystemen en de waterketen. Door anders met de ruimte om te gaan, zijn we minder kwetsbaar voor klimaatextremen. In Fryslân werken we daar samen met de partners van het Fries bestuursakkoord waterketen (FBWK) aan.
In 2021 gaan we het volgende doen:
- Het FBWK bereidt momenteel een regionaal uitvoeringsprogramma klimaatadaptatie Binnen het FBWK wordt een gedragen regionaal uitvoeringsprogramma klimaatadaptatie opgesteld als middel om op een doelmatige wijze toe te werken naar een klimaatbestendig Fryslân in 2050 en koppelkansen maximaal te benutten.
- We ontwikkelen de Friese klimaatatlas door op inhoud en functionaliteit.
- We maken ons er hard voor dat alle toekomstige ruimtelijke plannen en visies bijdragen aan een klimaatbestendig Fryslân. Dit doen we door vanuit onze waterexpertise aan te geven wat daarvoor nodig is. Zoals waterberging, conservering, ruimtelijke reservering en meervoudig ruimtegebruik.
- Klimaatmaatregelen voor adaptatie (aanpassing aan de gevolgen van de klimaatverandering) en mitigatie (tegengaan van de klimaatverandering) vragen de komende decennia veel ruimte. Een goede visie op een Fries ‘klimaatlandschap’ is belangrijk. Om te zorgen dat Fryslân ook voor toekomstige generaties aantrekkelijk blijft. Dit blijven wij bij alle ruimtelijke plannen op de agenda zetten. De basis hiervoor leggen we vast in de Blauwe omgevingsvisie (BOvi) en de provinciale omgevingsvisie.
Ad 5. Maatschappelijk verantwoord inkopen en circulair opdrachtgeverschap
Hieraan werken we al enige tijd binnen onze organisatie. Onder meer met behulp van de aanpak duurzame grond-, weg- en waterbouw (DGWW), het actieplan maatschappelijk verantwoord inkopen en de CO2-prestatieladder. De komende jaren geven we deze middelen een vaste plek in onze processen, en werken we eraan ze verder in te voeren. Ook de werken en ons onderhoud voeren we op termijn CO2- en grondstoffenneutraal uit. Sinds 2020 is circulariteit integraal onderdeel van de aanbestedingsprocessen. In 2021 verbreden we dit thema naar de hele organisatie.
2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 |
|---|---|---|---|---|---|
Plan aanvullende maatregelen duurzame energieopwekking, bestuurlijk handelingskader vastgesteld | Besluit aanvullende maatregelen duurzame energieopwekking | Woudagemaal fossielvrij | 100% circulair inkopen | ||
DGWW integraal onderdeel van alle projecten | Wagenpark WF fossielvrij | Energieneutraal WF | |||
Uitvoering MVI-actieplan 2019-2020 | 100% circulair uitvragen binnen aanbestedingen | ||||
10% circulaire aanbestedingen |
Energiedoelstellingen waterschappen
Het klimaatakkoord in Parijs is getekend. De waterschappen nemen als sector het voortouw. Omdat zij de effecten van de opwarming als eerste voelen. In Fryslân is een regionale energiestrategie (RES) opgesteld samen met gemeenten, provincie en grote bedrijven.
De MJA3 (meerjarenafspraken energie 2005-2020) voor de sector waterschappen eindigt in 2020. De afspraken waren 30 procent energiebesparing over 15 jaar en 40 procent duurzame opwekking. De waterschapssector heeft dit behaald. De Unie van Waterschappen en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland onderzoeken hoe we hiermee verder kunnen gaan.
Maatregelen energie efficiency plan
De maatregelen uit het energie efficiency plan (EEP) 2017-2020 hebben we bijna allemaal uitgevoerd, vooral aan de zuiveringskant. Hiermee is tot en met 2018 17 procent energie bespaard. De laatste EEP-maatregel, het project duurzame slibverwerking, starten we stapsgewijs op voor de rioolwaterzuivering Leeuwarden. We bereiden dit ook voor ten behoeve van onze rioolwaterzuivering in Heerenveen.
Woudagemaal verduurzamen (CA34)
Voor het bezoekerscentrum van het Woudagemaal en het gemaalgebouw werken we plannen uit om te verduurzamen.
Daarnaast onderzoeken we voor de circa 850 aansluitingen met een totaal stroomverbruik van 10-15 megawatt hoe in de eigen stroom voorzien kan worden.
Energiekosten
In 2021 dalen de energietarieven iets ten opzichte van 2020 voor zowel stroom als gas. Naar verwachting nemen de belastingen echter toe. Door het plaatsen van zonnepanelen op RWZI’s en andere maatregelen in het kader van energieneutraal 2025 daalt de hoeveelheid energie die we inkopen, naar verwachting gestaag. In het nieuw af te sluiten energiecontract wordt maximale flexibiliteit ingebouwd om overstappen op alternatieve bronnen (zoals zon en wind) mogelijk te maken.
Stroom kopen we nog steeds grijs in en vergroenen we met garanties van oorsprong van Europese wind. Door sectorale afspraken wordt er in 2021 mogelijk geëist dat garanties van oorsprong van Nederlandse afkomst worden ingekocht. Dit zou van invloed kunnen zijn op de kosten.
Duurzaam brandstofverbruik
We hebben bij het duurzame brandstofverbruik de eerste stappen gezet met elektrisch rijden en blauwe diesel. In het wagenparkbeleid 2.0 is opgenomen dat we ons wagenpark bij afschrijving van voertuigen waar mogelijk vergroenen. In 2021 besteden we de bulkinkoop van diesel voor het cluster CTO opnieuw aan. Daarbij kunnen we fossielvrije alternatieven meenemen.
Bij de voorbereiding en aanbesteding van werken maken we gebruik van de DGWW-tools om tot duurzame en energiebesparende oplossingen te komen. Ook worden duurzaamheidseisen gesteld aan het in te zetten materieel en worden fossielvrije brandstoffen voorgeschreven.